El-Bari esması; yaratan, örneği olmadan varlıkları icat eden anlamlarına gelir ve Kur’an-ı Kerim’de Haşr suresinde el-Hâlık ve el-Musavvir ile birlikte geçer.

“O, takdir edip yaratan (el-Hâlık), (bir uygunluk içinde) var eden (el-Bâri), varlıklara suret veren (el-Musavvir)  Allah’tır. En güzel isimler O’nundur. Göklerde ve yerde olanlar O’nu tesbih (ve tenzih) eder. O, mutlak galiptir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Haşr, 24)

 

Alimler, Haşr suresinin son ayetinde yaratmakla ilgili olarak yer alan Hâlık, Bâri ve Musavvir isimleri arasındaki mana farkını şöyle belirtmişlerdir: 

Hâlik,  “yaratılacak şeyin bütün ayrıntılarını bilip takdir eden” (bir anlamda projelendiren), 

Bâri “onu fiilen meydana getiren”,

Musavvir ise “kendine has özelliklerini veren” dir.

(İmam Gazali)

Bu bağlamda Bâri ismini Hâlık isminden ayıran en büyük nokta; el-Hâlık Allah’ın zatına, el-Bâri ise fiiliyatına ait bir isimdir.

 

Aynı zamanda Yahudilere hitap eden bir ayette de, kulun acziyetini hatırlattığı, yaratıcısına karşı haddini bilmesi gerektiğini açıklayan Bâri olan Allah’a tevbe edin olarak ifade edilmektedir. 

​

وَاِذْ قَالَ مُوسٰى لِقَوْمِه۪ يَا قَوْمِ اِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُٓوا اِلٰى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُٓوا اَنْفُسَكُمْۜ  ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْۜ  فَتَابَ عَلَيْكُمْۜ  اِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّح۪يمُ

​

"Hani Musa kavmine: 'Ey kavmim! Siz buzağıyı (tanrı) edinmekle kendinize yazık ettiniz. Hemen Yaradanınıza tevbe edin, (değilse) nefislerinizi öldürün. İşte böyle yapmanız, (her iki halde de) Yaradanınız katında sizin için daha hayırlıdır.' demişti. Böylece (Allah da) tevbelerinizi kabul etsin. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir, çok merhametlidir." (Bakara, 54)

​

Bâri’ “yaratan, maddesi ve modeli olmadan icat eden; sıfatlarında da yaratılmışlara benzemekten uzak olan; birçok farklılıklarına rağmen evrenin bütün parçalarını ahenksizlik ve düzensizlikten uzak olarak meydana getiren; hiçbir borç ve zimmet altında bulunmayan, bütün nimetleri bir lutuf olarak veren” manalarını taşır.

 

Bâri, esma-i hüsnadan olmak üzere; Kur’an-ı Kerim’de iki yerde geçmekte, ayrıca fiil ve sıfat haliyle “yaratmak, beri ve münezzeh olmak” manalarında Allah’a nisbet edilmektedir. Aynı zamanda Peygamberimiz’in (s.a.v.) esma hadisinde ve dualarında da yer aldığını görmekteyiz.

 

Bizim bu isimden nasibimiz ise, bize bağışlanan kuvveleri yerli yerinde, verimli bir şekilde değerlendirmek, bağışlanan kuvvelerle Cenab-ı Hakk’ın bizim için belirlediği hedeflere ulaşabilmek,hangi alanda olursa olsun tekâmül kanununu kabullenmek ve adım adım elde etmeye uğraşmak, sırat-ı müstakimden ayrılmamaktır.

 

Rabbim bizleri el-Bâri ism-i şerifiyle kuşatsın, ayaklarımızı sırat-ı müstakimde sabit olan kullardan eylesin…

​

​

*Esma’ül-Hüsna yazı serimiz Halime Hüsna Özüdoğru katkılarıyla hazırlanmaktadır.