وَنُفِـخَ فِي الصُّورِ فَاِذَا هُمْ مِنَ الْاَجْدَاثِ اِلٰى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ

 

51. Sûra üflenmiştir. Artık onlar kabirlerinden kalkıp rablerine doğru koşmaktadırlar.

 

Sura üflendiği zaman bir de bakarsın kabirlerinden Rabblerine koşup gidiyor. Nehir gibi akıp gidiyor. يَنْسِلُونَ (yensilun) hani hiç bu dünyada gitmedin ya Rabbine, şimdi zoraki oluk oluk akıp gidiyorsun. Ne oldu bize? O halde bu bizi uyardıkları durum. 

 

قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَ۔اۢ هٰذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمٰنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ

 

52. Derler ki: "Vay başımıza gelenler! Bizi yattığımız yerden kim diriltip kaldırdı? Rahmanın vaad ettiği işte bu! Peygamberler gerçekten doğru söylemişler!"

 

Hani alay ediyorlardı, Rahman hiçbir şey indirmedi. Kim kazanıyor o gün? Rabbinden korkan, geri çekilen. O şehrin ötesinden gelen adam, Rabbinin gerçekliğinden bahseden adam. Onlar demek ki işitip duymuşlar. Onların anlattığı Rahman’ın anlatacağı şey buymuş demek ki. Hiçbir inkar edicinin, yaratıcının Allah olması ile bir sorunu yok ama hepsinin problemi hayatlarına Allah’ın ayetlerinin tesir ediyor olmasıdır. Ama biz hep insanlara takılıyoruz. Muradı olan çok insan var ki ailesi engel oluyor. Şöyle bir niyetim var ama böyle oluyor. Tesettüre girmek istiyorum bana ne derler, ailem şöyle yapar böyle derse ne yaparım. 

 

“Ne evlat babadan ne baba evlattan haberdar olucak’’ Böyle bir bahane olmadığını görüyoruz. Sana Allah’ın emirlerine itaat etmeni istemedikleri ve alıkoyduklarında onlara itaat etmemekle yükümlüsün. Ama biz ne yapıyoruz? Hep insan olgusu. Benimle görüşmezler, oraya gitmezsem beni sevmezler. Yoksa beni hiçbir yere çağırmazlar. Hepsini bırak geç en güzel davete kulak ver  Allah seni selamet yurduna çağırıyor. “Sevdiğiniz şeylerden vazgeçmediğiniz sürece o iyiliğe güzelliğe ulaşamazsın!”
Dünyalık bir diploma için 30 sene okunabilirken, cennet diploması için ne yapıyoruz. “Allah şu kuldan razıdır.” Bundan daha öte bir diploma olabilir mi?

Her ne yapıyorsak, eş olarak, doktor, psikolog, mühendis olarak elimizden geldiği kadar hepsini Allah için yapmalıyız. O gün ahirette önümüze bu gün çıkacak. Hani o gün toplanıp Allah’ı andınız. Siz o gün ayetin tefsirini düşünmek için 5 dakika ayırdınız. O terazide bunları görücez ki bu ne! böyle bir ağırlık olamaz. ‘’La ilahe illallah’’ zikrinin ağırlığını görmek. En kolay en zahmetsiz zikirken, mizanda en ağır gelen ibadettir. Böyle kolay ve güzelken hiç gündemimize almıyoruz.

Zikri şöyle düşünmek lazım. Kalp alemin senin haram olmuş evin olsun ve evine davet ettiğin misafirin de Rabbim olsun. Çünkü zikir Rabbi kalbe davettir. Bir misafir geleceği zaman ne yaparız evimizde bir hazırlık yaparız. Ev haram olmuş dedik ya şimdi ilk etapta o harap olmuş evdeki pislikleri dışarı atmak lazımdır. İşte harap olmuş kalp aleminin pisliklerden arındırılması “Euzubillahimineşşeytanirracim”ledir yani şeytanı ve şeytanî tüm pislikleri kalbimizden atıyoruz. Kaba pislikleri attıktan sonra ne yaparız evimizde temizlik yaparız işte bu temizlik yani bu evin temizliğinin suyu ve deterjanı “Estağfurullah el Azim”dir. Evi temizledik e şimdi sıra geldi o evi bir güzel süslemeye güzel kokular sıkmaya süs eşyaları koymaya işte o da kalbin süslenmesidir ki bu da “Allahumme salla ala seyyidine Muhammed” ile olur. O harap olmuş ev pisliklerden arındırılıp temizlendikten ve süslendikten sonra artık misafirin gelmesine hazırdır ama ne lazımdır o misafiri davet etmek lazımdır. Bu da “La ilahe illallah” ile olur. Artık kalp Rabbiyle buluşmaya hazır. 

 

İnsan kabirlerden kalkıp gerçeklerle yüzleştiğinde Rabbinin huzuruna koşmanın gerçek olduğunu idrak ettiğinde büyük pişmanlıklar yaşayacak şimdiki ayetlerde o pişmanlıklar anlatılmaya başlanıyor.

 

اِنْ كَانَتْ اِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَاِذَا هُمْ جَم۪يعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ

 

53. Olup biten yalnızca bir ses! Ama ardından onların tamamı, birden toplanmış olarak işte huzurumuzdalar.

 

فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْـٔاً وَلَا تُجْزَوْنَ اِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

 

54. Bugün hiç kimse en küçük bir haksızlığa uğratılmaz. Sadece yapıp ettiklerinizin karşılığını görürsünüz.

 

Hepsi orada huzurumuza getirildiler. İşte burada hiçbir kimse haksızlığa uğratılmayacak. ‘’Apaçık bir kitapta yazıyoruz’’ demişti Allah. O amellerin neticesinde kimseye haksızca davranılmayacak. Evet artık buradan sonra işin ballı kaymaklı kısmından bahsedeceğiz. Allah-u Teala “Ey cennet ashabı sizin burayla bir ilişkiniz yok!” diyecek. Cennetliklerin hali anlatıldıktan sonra, gözlerimiz kainata döndürülecek ve değişmez Allah’ın kaidelerinden bahsedildikten sonra bitirmiş olacağız. 

 

Buradan sonrası sonuç dersi olacak tam anlamıyla. Şu ana kadar hep azaba uğrayanların yollarından bahsettik. Allah’ın Kur’an’daki üslubu hep bir denge içindedir. Bir olumsuzluk ardından da olumluluk hali. Hemen bir umut verme hali. Mü’min kişi ‘’havf ve re’ca’’ sını tutturabilen kişidir. Yani korku ve ümitin itidaline, dengesine sahip olan kişidir. Ne gereksiz korkulara kendimizi hapsederek belli bir telaş havası içerisinde hayatı yaşanmayacak noktaya getireceğiz ne de tamamen rehavete kapılıp kendimizi rahata bırakacağız. Korkuyla beraber bir rahatlık hali olmalı. "İşlediğim günah ile beraber bir tesbih estağfurullah çekeyim, ne de olsa silinir” gibi fazla suistimal içeren ümit halide olmaması gerekir. Rasulullah Efendimiz (s.a.v.) bize her zaman bu ikisi arasındaki orta yolu bulmamız gerektiğini söylemiştir. Korku, Allah azabından korku çünkü kendi ayetlerine tabii olmayana azab edeceğini söyleyen de aynı Allah’tır. Ne yazık ki bunu çok göz ardı ediyoruz. Allah tam ikisinin ortasındadır. Ne bize azab etmek için bizi yarattı ne de rahmetim geniştir diyerek onu yok saydığımız tüm hatalarımızı affetmek için yarattı. 55-58 ayet aralığını birlikte ele alacağız:

​

اِنَّ اَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ ف۪ي شُغُلٍ فَاكِهُونَۚ

هُمْ وَاَزْوَاجُهُمْ ف۪ي ظِلَالٍ عَلَى الْاَرَٓائِكِ مُتَّكِؤُ۫نَ 

لَهُمْ ف۪يهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَۚ

سَلَامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَح۪يمٍ  

​

55. O gün cennetlikler safa sürmekle meşguldürler.

56. Kendileri ve eşleri gölgelik yerlerde, tahtlarına kurulacaklar. 

57. Orada onlar için her tür meyve vardır ve bütün istekleri yerine getirilir.

58. Engin merhamet sahibi rabden gelen söz şu olacak: "Selam size!"

 

Ne zaman Yasin suresinde bu kısma gelsem hocamızın bize uyguladığı bir davranış aklıma gelir. Tefsir hocam çok kıymetli dünyamda yeri bambaşka, takva sahibi, vakarlı bir hocadır,- Allah ondan razı olsun-. Ne zaman ki  Kur’an’da cennet ayetleri gelse, hocamızın gülüşü bize cennet olurdu. Burada öyle güzel bir şey var ki hocamız gülüyor diye düşünürdük. Bütün bir sınıfa kitapları kapattırır, hepimiz hangimize dersi anlattırır stresi içindeyken, o gün geldiğinde her şeyi kapattırıp : “Şimdi cenneti hayal edeceğiz.” derdi. Dakikalarca cenneti hayal ederdik. Aslında Allah’ın bize cennet ayetlerini verirken murad ettiği şey de budur, oku ve bir hayal et nasıl bir sonuç için uğraştığını. Diğer tüm ayetlerde olduğu gibi otur tefekkür et diyor aslında. 

 

“İşte o gün cennet ashabı, o gün o kadar meşguller ki,”. Hani bazen bize cennet anlatıldığında: “Sıkılmayacak mıyız o sonsuzlukta?” diyoruz ya, ayet işte bu sorumuza cevap veriyor: ف۪ي شُغُلٍ (fi şugulin) o kadar meşguller ki diyerek anlatılır. “Keyifle meşguller” bu dünyada ektiklerinin meyveleriyle meşguller. Hiçbir sıkıntı hiçbir dert ve telaş yok, o gün tek yoğunlukları keyif aldıkları şeylerle meşgul olmalarıdır. Bundan daha güzel bir rahatlık olabilir mi? Dünya hayatımızda keyif aldığımız şeyi bile defalarca yapmaktan sıkılıyoruz. Film izleyelim mesela 10 yıl sürekli film izleyebilir miyiz? Bir noktada sıkılıyoruz. Fakat Allah hiçbir şekilde cennette nimetlerden sıkılmayacağımızı dile getiriyor. 

 

هُمْ وَاَزْوَاجُهُمْ ف۪ي ظِلَالٍ عَلَى الْاَرَٓائِكِ مُتَّكِؤُ۫نَ

 

Yine Allah’ın hayal etmemizi istediği bir nokta. Onlar ve eşleri.. Tabii burada bu eşlerden kastın kimler olduğuna dair çeşitli yorumlar yapılmıştır. Dünyadaki eşleridir diyenler bununla beraber ahirette ve cennete sadece kendilerine has kılınmış eşlerdir diyenler vardır. 

 

اَزْوَاج (ezvac) kelimesinin bir önceki ayetlerde tâbii olunan grup zıtlık, çeşitlilik olduğunu söylemiştik. Beraber olmaktan keyif aldığı insanlardır diyenler var. Yani zaten cennet öyle bir yer ki bu dünyada çektiğimiz sevgi eksikliklerini, muhabbet eksikliklerini hiç yaşamayacağız orada insanın tatmin olduğu sevgi duygusunu tam doruklarına kadar yaşayacağını anlıyoruz. Eşlerle beraber olmak manasından o muhabbet duygusunun zirvesine kadar yaşanacağı bir nokta.

 

ظِلَالٍ (zilal): Gelin odası manasında kullanılır. 

اَرَٓائِكِ (erâik): Cennet insanlarına has hazırlanan ve عَلَى الْاَرَٓائِكِ مُتَّكِؤُ۫نَ (ala-l erâiki müttekiun) yaslanmış ve uzanmış bir şekilde keyif yaparlar, hiçbir şeyi düşünmeden orada keyif yaparlar. Orada sadece sahip oldukları ile keyif yapmak vardır. 

 

لَهُمْ ف۪يهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَۚ

 

فَاكِهَةٌ (fakihetün): meyveler demektir.

وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَۚ (ve lehüm ma yeddeun) arzu ettiklerinin tamamı.

يَدَّعُونَۚ (yeddeun) dua kelimesi ile aynı kökten gelir. Çağırmak, nidada bulunmak, seslenişte bulunmak, talepte bulunmak manalarına geliyor. Allah’ın cennet için bu kavramı kullanışıyla ve dünyadaki dua için bu kavramı kullanışı arasında güzel bir bağlantı vardır. 

 

Cennette isteklerimizi dile dahi getirmeye gerek kalmadan sadece arzularımızın devreye girişi ile nimetler, isteklerimiz önümüzde hazır bulunacak. Mesele demeyeceğiz “Ben çikolatalı çilek istiyorum.” Bir talep ve gelişini beklemek olmayacak. Arzu ortaya çıktığında biz onu önümüzde hazır göreceğiz. Dua kavramı ile bunun aynı kökten bir kelime ile kullanılmasıyla aslında Allah’a bir nidada bulunduğumuzu ve her duanın aynı cenneteki o istek ve arzumuz gibi aslında anında kabul olduğunu bildiriyor. 

 

Rasulullah Efendimiz (s.a.v.) dua ile ilgili şöyle buyuruyor: “Evet kul dua eder, kimi zaman Allah onun kabul edilişini çabuklaştırır. Anında karşılığını verir. Kimi zaman onu belli bir zamana kadar erteler. Kimi zaman da o duasını sadece ahirete has olarak ayırır.” Şunu bilmemiz lazım ki biz Allah’a dua ettiğimiz zaman her an anında duamız kabul oluyor. Sadece nerede kabul olduğu değişiklik gösteriyor. Çünkü yine anlatılıyor ki o ahiret gününde, mizan demiştik, bir terazi kurulacak fakat o terazide bir şeyler ağır basacak fakat onun ne olduğunu bilmediğimiz hediyeler olacak. “Bu iyilikleri ağır basan şeyler nedir?” dediğimizde, “Onlar senin ettiğin fakat kabul olmayan duaların” şeklinde bir nimet olarak karşımıza çıkacaklar. 

 

Yine Allah’ın orada meyveden bahsediyor olması da meyve tabi ki lezzet veren şeydir. Şu durum benim çok dikkatimi çeker ki İslamda bir 7 kavramı vardır. Cennette insanın sahip olacakları nimetler arasında da 7 kat fark olacağı söylenir. Aslında biz şu anda dünyadaki nimetlerin cennetteki nimetlere oranla 7 kat daha az bir lezzetle sahip oluyoruz. Bu yüzden cennette bir meyve yediğimizde ki bu dünyada yediğimiz nimetlerden olmayacağı şüphesiz. Çünkü Allah’ın kıymetsiz dediği bu dünya için hazırladığı nimetler buysa kıymetli yurt cennet için hazırlanan nimetler kim bilir nasıldır? 

 

Buradan sonra aklıma direkt hocamın kulağımdan hiç silinmeyen lafzı, oturtup dakikalarca hayaller kurdurmasından sonra: “Ne ki hayale gelir, bil ki o cennet değildir.” Sözü geliyor. Yani öyle bir idrak gerekiyor ki anlamak için o idrakte bizlere verilmemiştir. Hayalinin bile hayal ettiklerinin ötesinde bir nimete gark olacağımız, o sıkıntıların karşılığını eğer sabrettiysen alabildiğin bir yurttan bahsediliyor. 

 

Demiştik ki bizim idrakimize hitap edebilmesi için Allah ayetlerde dünya betimlemeleri ile anlatır diye, en güzel şeyleri bize anlattıktan sonra tüm bu anlatılan cennet nimetlerinden çok daha üstün olan bir nimet zikrediliyor. Bütün bu güzellikleri gölgede bırakacak bir güzellikten bahsedecek, ben ne zaman Yasin Suresi okusam bu ayeti 3 defa okurum. Çünkü bir insanın bütün bir ömrünün maksadını karşılayan bir ayettir. Eğer bir şeye sarılacağımız bir ayet varsa her şeyi uğrunda yapmaya harcayacağımız bir ayet varsa ben bu ayete sarılmayı tavsiye ederim. Bu ayetin müjdesine gark olabilmek umuduyla yaşamayı tavsiye ederim: 

 

سَلَامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَح۪يمٍ

​

Rahim olan rablerinden onlara bir selam vardır

 

Cennete oturdun, bütün nimetlere gark oldun, sevdiğin tüm insanlarla bir aradasın, belki Rasulallah (s.a.v.) ile berabersin ve tam o sırada rivayet edildiğine göre vasıtasız bir şekilde bir nida işitiyorsun cennetin sahibinden. Nasıl bir nida? “Selam size ey kullarım, selamet bugün sizin üzerinize olsun. Artık size bir hüzün size bir korku, sıkıntı yok.” Bunu hayal edebiliyor muyuz? Selameti selametin sahibinden işitiyor olmayı. Bana güven denilen noktada güven kelimesinin tam karşılığını tek verebilecek merciden işitebilmeyi hayal edebiliyor muyuz? Ailemiz, arkadaşlarımız, dostlarımız ve tanımadığımız müslümanlar bize es-selamun aleyküm diyerek güven duyabilirsin derken bile kaybolmaya mahkum iken.. Cennete öyle bir nimete gark oluyoruz ki selamı güvenin tek sahibinden birebir vasıtasız işittiğimiz nokta. Ondan daha büyük bir rahatlık olabilir mi? Yaptığın tüm çabaların karşılığını kimin için yaptıysan onun tarafından tasdik ediliyor oluşu… Bundan daha kıymetli bir şey olabilir mi?

Bazı rivayetlerde anlatılır ki, Allah cennette çok sevdiği, belli bir makama ulaşmış kullarına kendi kelamından Rahman suresini işitmeyi nasip edecekmiş. Aslında bu sebeptendir belki çoğumuzun Rahman suresine karşı olan hassasiyeti, o lafzındandır belki de anlayamadığımız. O seçkin kullarından olmayalım mı? Selameti Allah’ın lafzı ile duymayalım mı? 

 

O kadar büyütüyoruz ki dünyayı, o kadar zorlaştırıp, olmamız gereken yerden farklı noktalara taşıyoruz ki… Halbuki her şey o selameti Rabbin dilinden duymak için. Sonsuz bir hayat… Biraz tefekkür etse insan   işin içinden çıkamıyor. Sonsuz bir hayat ne demek? Şu anda bitişini bildiğimiz bir hayattayız. Bu bitişini bildiğimiz hayatı bitişi olmayan bir hayat için yaşıyoruz. Gerçekten yaşayabiliyor muyuz? Sonsuz bir hayat varken bu dünyadaki keyiflere ne kadar fazla zaman harcıyoruz değil mi?

Cennetteki cennet elbiselerini bir kenara bırakıp dünyanın güzel elbiselerine, dünyadaki güzel görünme sevdasına aldanıyoruz. Cennetteki o en güzel ilişkilerin varlığını bir kenara bırakıp bu dünyadaki geçici sevgilere bırakıyoruz kendimizi. Halbuki sonsuz bir muhabbeti hak edebilmek varken.

Bundan sonra kıyamet sahnelendi, o kıyamette bir pişmanlıkla Allah’ın huzurunda oluyor olması ve adeta Allah bir film sahnesi gibi hemen cennetliklerin durumuna geçti ve cennetliklerin halini anlattı sonra şöyle bir ayrım yapıyor:

 

وَامْتَازُوا الْيَوْمَ اَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ

 

59. Ve "Ey günahkârlar! Siz bugün şöyle ayrılın!" (denir).

 

Ayrılın, günahkarlar! Müşrik dahi olsa, bu ayetleri duyup azıcık bile olsa cennettekileri hayal ediyor tam böyle “Ya ne güzel!” dediği noktada, Allah: “Siz ayrılın, siz onlarla bir olamazsınız.” buyuruyor.  وَامْتَاز (vemtaz): arasını ayırdığım şey. 

 

Kötüler ve iyiler bir tarafa. 

​

الْيَوْمَ اَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ (eyyühel-mücrimun), ey günahkarlar, siz bugün ayrılın. Bu nimete gark olanlardan olamazsınız. Ve daha sonrasında o ayrım yaptığı noktada, karşısına alıp bir hesaba gark ettiği Allah onlara şöyle buyuruyor:

 

اَلَمْ اَعْهَدْ اِلَيْكُمْ يَا بَن۪ٓي اٰدَمَ اَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَۚ اِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُب۪ينٌۙ 

وَاَنِ اعْبُدُون۪يۜ هٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَق۪يمٌ 

 

60-61. Ey Ademoğulları! Size "Şeytana kulluk etmeyin, o sizin için apaçık bir düşmandır; bana kulluk edin, doğru yol budur" dememiş miydim?

 

O ayrılan suçlulara: "Ey Ademoğulları, ben size şeytana kulluk etmeyin diye uyarıda bulunmadım mı? Ve onun sizin için apaçık bir düşman olduğunu zikretmedim mi? Bununla beraber bir tek bana kulluk edin dosdoğru yol benim yolum buyurmadım mı?” 

 

Peki Allah günahkarlara seslendiği yerde neden sizi gidi inkarcılar gibi sert bir nidada değil de siz Ademoğulları hitabında bulunuyor? 

İnsana fıtratını hatırlatabilmek için. 

Ey Ademoğlu senin fıtratında olan bu cevheri sen nasıl harcamıştın? Sen nasıl senin fıtratında var olan bir ilaha kulluk etme ihtiyacını Allah’ın sana koyduğu bu donanımı yanlış bir noktada harcadın? 

O iman cevherinin bütün insanlarda fıtraten mevcut olduğunu burada hatırlatıyor. Senin onlardan donanımsal olarak hiçbir farkın yok diyor suçlulara. Senin o cennet ashabından yaratılış olarak bir farkın olmadığını hatırlatıyor. Ademoğlu, cennet ashabı da Ademoğlu cehennem ashabı da Ademoğlu. Fakat seni ayıran şey ne? Sen Allah’a kulluk ettin, o şeytana kulluk etti. Sen sende olan cevheri yanlış kulluk noktasında değerlendirdin Ademoğlu. 

 

“Halbuki ben seni uyarmıştım. O sana düşmanlık eder demiştim. Tek doğru yol benim demiştim.’’. Allah sırat-ı müstakimi nerede zikretmişti? 3 ve 4. ayetlerde: 

 

اِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَل۪ينَۙ 

عَلٰى صِرَاطٍ مُسْتَق۪يمٍۜ

 

3. Muhakkak ki sen o gönderilmiş elçilerdensin

4. Dosdoğru bir yol üzerindesin

 

Rasulullah Efendimizi (s.a.v.) tasdik ederken zikretti. 

 

“Cenneti getireni benim yolum olduğunu söylemiştim sana fakat sen şeytanın adımlarına, yoluna tabi oldun.” Allah burada öncesinde bahsettiği gibi “ittebiu” kavramı ile değil تَعْبُدُوا (tabudû) birebir kulluk etmek kavramı ile zikrediyor şeytanın ardından gitmeyi. Çünkü Allah’ın yoluna tabi olmayanlar şeytanın kendilerine çizmiş olduğu yolun kulu olurlar. Allah’ın vahyinin kulu olmayanlar, Allah’ın kulu olmayanlar, Allah’ın çizdiği hudutların çizgisinde yol izlemeyenler, şeytanın kulu haline gelmişlerdir. Bu şeytanın bir tanrılık vasfı olduğu için değil, bu insan onu kendine ilah, otorite edindiği içindir. Onun seçtiği yolda gitmeye devam ediyordur. 

 

Allah, insan ile şeytan arasındaki diyaloğu nasıl anlatır? Hani kendimize önder ediniyoruz, kendimize nice putları ilah ediniyoruz ya… O gün Allah der ki: “Biz onları kendi ilahları ile aynı yerde toplayacağız.” Yasin suresinin bir önceki kısmında da: “Biz onların kendilerine ilah olarak seçtiği şey ile kendilerini bir araya toplayacağız.’’ buyuruldu. Yani o gün suçlular zümresinin içindeyken dönüp: “Ya senin burada ne işin var? Ben seni otorite kabul etmiştim.” deyince bir sıkıntı olduğunu orada anlıyoruz. O da: “Benim böyle bir mülkiye hakkım yoktu, benim bir ilahlık vasfım yoktu, sen bana tabii olmayı seçtin’’ diyecektir.

Şeytan: “Allah sana doğru yolu vaad etmişti.” diyecek. Şeytan biliyor. Şeytanın doğru yolun bu olduğu konusunda herhangi bir şüphesi yok. Şeytanın Allah’ın ilah oluşu ile bir problemi yok. Şeytanın doğru yolun vahyin yolu olması ile ilgili de bir problemi yok. Onun derdi insanları bu yoldan alıkoymak. Şeytan: “Allah sana doğru yolu vaad etti ama ben sana boş bir yol vaad ettim. Sen boş bir yolu seçtin.” diyecek. Zannetmiyorum ki insan dünyada bile aptal yerine konulmaktan asla hoşlanmazken şeytanın bizimle alay edişine sinirlenmeyecek. Şeytan burada alay ediyor.
“Ardı arkası olmayan bir yol gösterdim sen onu seçtin, olduğun yoldan başka yola geçirecek kudretim yoktu fakat sen bu yola gelmeyi tercih ettin.”

​

وَلَقَدْ اَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلاًّ كَث۪يراًۜ اَفَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ

 

62. ”Nitekim o şeytan sizden nicelerini saptırdı. Hiç aklınızı kullanmıyor muydunuz!"

 

Şeytana tâbi olmamanın en temel yolu akıl sahibi olmaktır. Şeytan bizim aptal, akılsız olmamızı ister. Allah ise bunun karşılığı olarak her zaman bize akletmemizi emreder. Düşün, bak, akıl et, ibret al. Elindekileri gör, nice helak olan kavimleri hatırla. Onları ne helak etmişti? Sana gelen vahiye bak! Bu insanlıktan nicelerini helak etti hala akıllanmıyorsun! 

 

Şeytan bizden aklımızı kullanmamamızı, sorgulamamamızı ister. Sorgulamayan mü’minlerden olmayacağız. Ama bu şöyle bir sorgulama değil: “Namaz neden 5 vakit? Neden 6 değil?” Bu tarz bir sorgulama değil. Bir insan size “Adetliyken oruç tutmalısın.” diyorsa bir dakika ya nasıl? E çünkü Kur’an’da geçmiyor diyorlar. Peki benim tek kaynağım Kur’an mı? Benim bir kaynağım daha var ki o da Rasulullah Efendimizin (s.a.v.) tuttuğu yol. Yani şu zihniyeti algılayabiliyor musunuz? Bu adamlar bunu yapıyor ve bu batağa düşen de maalesef çok insan var: Kur’an-ı Kerim’de bunu yasaklayan herhangi bir ayet geçmediği için. Çok güzel o zaman biz namazı da 3 vakit kılalım. O zaman biz ömür boyu abdestli yaşayalım. Abdesti bozan şeyleri biz Rasulullah’tan (s.a.v.) öğreniyoruz. Bu insanlar şeytanın saptırdığı insanlar. Bu insanlar şeytanın sağdan yaklaştığı insanlar. Lafızlarında dolaşan şey: “Kur’an yeter.” Çok güzel bir lafız evet ama mantıklı düşündüğüm zaman ben bir müslümanım tabii ki benim kitabım bana yeter. Peki sen o Kur’an’ı açıp okuduğunda demiyor mu sana: 

 

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا اَط۪يعُوا اللّٰهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَاَنْتُمْ تَسْمَعُونَۚ

"Ey iman edenler! Allah ve resulüne itaat edin, söylediklerini işittiğiniz halde ondan yüz çevirmeyin."  (Enfal, 20) 

 

قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُون۪ي يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْۜ  وَاللّٰهُ غَفُورٌ رَح۪يمٌ

"De ki: "Eğer Allah’ı seviyorsanız bana uyun ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir.""  (Al-i İmran, 31) 

 

Haşa Allah, Rasulullah’ın (s.a.v.) hadislerinin bugüne ulaşmayacağını bilemedi mi? Böyle bir zihniyet olabilir mi? İnsan diyebilir mi hadisler günümüze nasıl geldi? Açıp bak, hadis usulü meselesini bir öğren. Sahabe bunun için nasıl bir gayrette bulunmuş öğren. Bunun akabinde hiçbir şey olmasa ayetlere bak, Allah’ın ayetlerde boşluk bıraktığı bir yer görebilir misin? Allah sana Rasulüme tâbi ol demişken, tâbi olmanı engellemiş bir şeyi var edebilir mi? O halde bizim suçumuz ne? Biz aynı devirde yaşamadık Rasulullah (s.a.v.) ile. O zaman kalksın bizim üzerimizden sorumluluk. O halde ne yapacağız? Her gelene direkt olarak güvenmiyoruz. Açıp bakıyoruz, kaynağı senedi neresidir diye. Akla mantığa uygun bir şey mi? Çünkü Allah bize, Kur’an’da her daim akletmemizi emrediyor. 

 

Vahiy öyle bir şey ki, duygulara hitap ettiği kadar zihne de hitap edebiliyor olması lazım. Vahyin zihinlerimizde bir karşılık buluyor olması lazım. Anlam ifade ediyor olması lazım. Düşündüğüm zaman içimde bir eğrelti olmaması lazım. Yasin suresi tefsiri bitip ardından baktığımızda o ayetler üzerinden tefekkür edebiliyor olmalıyız. Manalara hakim olmalıyız. Çok güzel tefsirler okuyor olabiliriz ama o vahyi içselleştirmediğimiz sürece bunun sana ulaşmasının bir kıymeti yok. Çünkü ancak akla dönüştürdüğün şey davranışlarına yansır. Duygular düşünceleri, düşünceler ise davranışları oluşturur. Davranışlar karakteri oluşturur. Vahyin hitap ediş sırası aynı bunun gibidir. Vahiy kalbe hitap eder duyguları coşturur ama onun getirdiği bir zihin berraklığı duygunun getirdiği zihinle bütünlük ne yapar? O duygu o kalbindeki iman senin düşünce dünyanı etkinleştirir. Sen bir hastanın vakasına bakarken ki bakış açısını sana getirir o vahiy. Zihnini bu doğrultuda inşa etmeni sağlar. Ve sen o düşünceyi bir davranışa dökmeye başlarsın çünkü sana mantıklı gelen sende anlam ifade eden seni bir tedbir almaya götürür. 

 

“Takva nedir?” demiştik. Takva, insanın korku sebebiyle aldığı tedbir demiştik. Vahiy kalbe hitap eden zihinde anlam bulur ve bununla beraber o korkudan emin olmak için senin tedbirler almaya götürür. Neye götürür davranış biçimine götürür. O davranış biçimi daha sonra karaktere. İşte mümin karakteri. Sadece monoton Allah’a ibadetten kendini kaldıramayan kafasız bir at gözlüklü zihniyet değil dünyayı gören, anlayan. Mesela psikolojide varmış, duygu-düşünce-davranış terapisi. Vahyin sırasında bunu görebiliyoruz. 

 

Canımı yakından yakan bir durum var ki, çok yakından tanıdığım ve belki şu an fizik alanında ismi sayılı insanlardan birinin fizikte takılı kaldığı noktada Kur’an’da o kadar çok ayet var ki eğer o kainat nazarına Kur’an gözüyle bakabilmeyi bulsa kim bilir neler katacak bu dünyaya… Çok zeki, çok akıllı, belki tüm kuramları ezbere bilen, alanında yetkin birisi ama mesela geçen bir yayında evrenin genişlemesinden bahsediyorlar ki Zariyat suresinde kainatın genişlediğine dair ayet vardır. Bir fizik profesörü ile yayın yapıyorlar. Bu kişi Müslüman ve ben yayın sırasında onlara konuştuğunuz bu konuyla ilgili şöyle bi ayet var dediğimde, bütün soruları cevaplandıran kişiler orada tıkanıp kaldılar. Akabinde şöyle dediler, fizik ceketini giyince ne yazık ki bunlardan konuşamıyoruz. Neden? Fiziki yaratanın fiziği anlatışından bahsediyoruz. Bir beşerin sunduğu teori mi daha mantıklıdır teori konusunda yoksa kainatı yaratanın mı? Kainatı yaratanın fizik konusunda söylediği kaideler mi daha doğru daha kesindir, yoksa yarattığı konuda yarattığı bir insanın dedikleri mi? 

 

Özellikle üniversitede okuyan kardeşlerim, kıymetinizi ve bu vahyin size yüklediği sorumluluğun farkına varın. Siz dünyaya, siz aldığınız ilme, o gözle bakan müslümanlar olamazsınız. Sizin Rabbinizin size anlattığı şeylere vakıf olma mecburiyetiniz var. Eğer gidişat değişecekse bu dünyada o gidişatı değiştiren siz olmalısınız. Fakat bir psikolog saygı duymak mesafesi altında eşcinselliğe doğru bir şey olarak bakamaz. Bu sizi doğru yapmaz. Bu sizi müslüman bir psikolog yapmaz. O yüzden vahyin size ne dediğini, yaratıcının size bu kainat ile ne anlattığına vakıf olduktan sonra pozitif ilimlere girersek işte o zaman kainata bütüncül bir gözle bakabiliriz. O zaman işte o gidişatı değiştirebiliriz. Bundan önceki İslam medeniyetlerinin yaptığı gibi. Onlar her daim önce İslami ilimlere vakıf olup daha sonra dünya ilimlerinden nasiplenmişler ve böylece gidişatı değiştirebilmişlerdir. Bu yüzden nice devletler kurup nice icatlara vakıf olabilmişlerdir. Bir ansiklopedi tavsiye ediyorum 3 ciltlik, İslam Düşünce Atlası. İslam düşüncesinin, fikrinin başladığı noktadan geldiği noktaya kadar bütün buluşlar, İslam dünyasının bütün bir insalığa kattığı literatürlerin tamamı… O kadar güzel haritalarla ve görsellerle anlatılmış ki. Matematik, fizik, astrolojiden… Tamamen fikri ilimlerden Müslüman alimlerin çalışmaları, çok mühim. Bunlara vakıf oluyor olmalıyız. Nasıl başardılarsa bizlerin de o şekilde başarıyor olması lazım. 

 

Ve anneler, özellikle anneler. Evlada kıyamıyor olmanın, sabah namazına uyandıramıyor olmanın bir yanlış olduğunu anlamalıdır. En büyük zararın bunu yapmaktan korkmak olduğunu bilmek gerekiyor. Bir insanın diplomasız bu dünyadan göçmesi mi daha ağır, salih amelsiz bir şekilde mi? Hangisi daha ağır? Rabbi ile iletişimi sağlam olsun. O iletişim olsun var ya Allah zaten öyle bir makama çekerki hayret edersin.. Çünkü izzet islamdadır.  İnsan ne kadar islam ile muhattap olursa, insanlık ve dünya nazarında o kadar şeref sahibi olur. İzzetini ne kadar Allah’tan beklerse o kadar izzet sahibi olur.

​

هٰذِه۪ جَهَنَّمُ الَّت۪ي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ

اِصْلَوْهَا الْيَوْمَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ

اَلْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلٰٓى اَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَٓا اَيْد۪يهِمْ وَتَشْهَدُ اَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ  

 

63. İşte size bildirilen cehennem bu!

64. İnkarcılıkta ısrar etmenize karşılık girin oraya!

65. O gün onların ağızlarını mühürleriz; yapmış olduklarını elleri bize anlatır, ayakları da tanıklık eder. 

 

Bu ayet aralığı da 63-65. “İşte şeytana tabi olmanız, şeytanın kulluğunu yapıyor olmanız sebebiyle size vaad edilen cehennem burasıdır.” manasındadır. 

 

اِصْلَوْهَا (ıslevha): gir ve yan. Aynı bu dünyada şeytanın peşinden gittiğin gibi. O halde adımlarına dahi tâbi olmamak. Küfretmiş olmanız, Allah’a karşı gelmiş olmanız.

Kafir Arapça’da “çiftçi” içinde kullanılan bir kavramdır. Çiftçi tohumu ekip onun üstünü kapattığı için kafir olarak ifade edilmiştir. Gerçeğinin üzerini örtüyor oluşun, hakikatin üzerini davranışınla reddederek örtüyor oluşundan dolayı o cehenneme girin, yanın. Sizin karşılığınız budur diyor Allah. 

 

نَخْتِمُ عَلٰٓى اَفْوَاهِهِمْ 

Ağızlarını mühürleriz, 

 

O halde ne olacak?

 

وَتُكَلِّمُنَٓا اَيْد۪يهِمْ

bizimle elleri konuşmaya başlar

 

وَتَشْهَدُ اَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ 

ve onların kazanmış olduklarına elleri ve ayakları şahitlik eder. 

 

Elleri ayakları konuşur buyuruyor Allah. Bir suçun sabit olabilmesi için kesin bir kanıt, şahit gerekir.  İnsan o gün Rabbinin huzuruna çıkarıldığında, suçlamalarda bulunulacak. Allah diyor ki: “O gün ağzını bağlayacağız, herhangi bir yalan söyleme imkanın yok. Bizzat o ameli, o işi, o günahı işleyen en büyük kanıtların kendisi konuşacak.”  

 

Ve nasıl konuşacaklar? 

“Allah’ım çok özür dilerim, sen bu kulunu, kulluk edişine, itaat edişine yardım edebilmek için beni yarattın, sen onu bu donanıma sahip kıldın, bu eli bu ayağı yardım için yarattın ama bu kulun bana itaatsizlik ettirdi Allah’ım…”

Azalarımız Allah’tan özür dileyecekler.

Yani o gün herhangi bir savunma ihtimalimiz olmadığını görüyoruz. Bunu belki öncesinde zikrettim fakat aklıma her geldiğinde etkiler beni. Hani hep kabir sorgusundan bahsedilir ya “Rabbin kim? Peygamberin kim?’’ gibi sorular… Şöyle anlatılır, lafzi olarak anlatıldığı gibi bir soru tarzı değildir bunlar. O gün insan kabre konulduğu zaman insana amel defteri açılır, tek tek okunmaya başlanır: “Bismillah. Ergenliğe girdiğinden beri şu namaz geldi, farzı şuydu, bunu yaptın bunu yapmadın.” Sorunun manası ne? Allah burada zikredilmiş tek tek o ameller bize okunurken “Rabbin kim?” sorusu bize orada sorulacak. “Sen bu davranışı sergilerken senin Rabbin kimdi? Kendine kimi otorite edinmiştin? Şu kıyafeti giyerken, şu yolda giderken kime tâbiydin?” Her bir amelde kendine “Rab” olarak belirlediğimiz merciden sorguya çekileceğiz. İşte bütün azalarımız şahitlik edecek bize. 

 

وَلَوْ نَشَٓاءُ لَطَمَسْنَا عَلٰٓى اَعْيُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ فَاَنّٰى يُبْصِرُونَ

 

66. Dilesek (dünyada da) gözlerini büsbütün kör ederdik de yolu bulmak için çabalayıp dururlardı; ama o takdirde nasıl görebileceklerdi ki?

 

Bu ayeti çevirmek hep zordur, “Eğer dileseydik, onların gözlerini büsbütün kör ederdik de (bu halde) yola koyulmak için didişirlerdi. Fakat nasıl görecekler ki?”
Bununda ardından:

 

وَلَوْ نَشَٓاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلٰى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِياًّ وَلَا يَرْجِعُونَ۟

 

67. Yine dilesek oldukları yerde onların mahiyetlerini değiştirirdik de (taş gibi) artık ne ileri gidebilirler ne de geri dönebilirlerdi.

 

“Yine dileseydik, onların oldukları yerde kılıklarını değiştirirdik ne ileri ne geri gidebilirlerdi.” buyuruyor Allah.

Bu insanların en büyük problemleri Allah’ın hayatlarına tesir ediyor oluşu demiştik Allah diyor ki: “Sizin üzerinizdeki tek sahiplik bana aittir, eğer dileseydik.” Mesela gerçeği görmeyen bu dünyada Allah’ı inkar edenlerin tamamı bedeni bir belirti verir. Ne gibi, gözlerinin de kör olması, hem maddi hem manevi örnekler vardır ikisi birbiri ile bağlantılıydı ve Allah gören gözü her zaman genellikle vahyi gören kişi olarak yorumlar kör olan insanı da vahyi görmekten kendini alıkoyan insan olarak yorumlar demiştik. Yani burada deniliyor ki: “Eğer dileseydik, biz onların kafirliğine bir alameti tahsis kılardık ve onlar bunun ne olduğunu anlamak maksatı ve niyetiyle koşuşup dururlardı. Fakat nasıl görebilirlerdi?”

 

Tefsirciler bu ayeti yorumlarken hep şöyle yorumlamışlar: “Aslında onların kalplerinde olan iman fakat onların mevcut olan imanı uygulayışa gelince uygulaması zor olduğu için vazgeçişlerinden bahsediliyor.” Allah isteseydi onların içindeki bu şeyi de yok ederdi ya da içlerindeki bu imanı açığa çıkarırlardı. Ama nasıl görecekler onların gözleri hakikate kör, kendilerini kör edip duruyorlar diyor Allah. 

 

Bütün bir bedenin, o sana emanet olarak verilen şeyin aslında hiçbir şekilde senin olmadığını görüyoruz burada. Bedenin sana emanet olduğunu ve gerçek sahibinin ise Allah olduğunu. O gün biz demiyoruz ellerimize konuş diye. O gün tüm her şeyin sahibi olan tarafından yapılacak bu. Artık senin onun üzerinde herhangi bir yetkin olmayacak.

​

وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِۜ اَفَلَا يَعْقِلُونَ

 

68. Kime uzun ömür verirsek onu yaratılış çizgisinde tersine çeviririz. Hiç düşünmezler mi!

 

İnsan ömrüne doğumdan ölüme kadar bir bakın göz gezidir. Bebek oluyoruz konuşamıyoruz yürüyemiyoruz ihtiyaç sahibi oluyoruz bakıma muhtaç halde oluyoruz küçüğüz miniğiz. Sonra da yaşlılığı düşünün yine zar zor yürütüyoruz dişler dökülüyor zar zor konuşuyoruz ihtiyaçlarımızı karşılamak konusunda muhtaç oluyoruz bazen hafızamız bile yok oluyor işte Allah diyor ki ömür çizgisine bir bak önce aşağıda başlıyorsun muhtaç olarak sonra ilerliyorsun kendine bakabiliyorsun ama ömrün sonu da başı gibi ihtiyaca muhtaç halde. İşte bu kadar basit bu kadar aciz bir varlık insan. Allah kendi bedeninin bile kudretinin sana ait olmadığını böyle hatırlatıyor.

 

69. ayetle beraber bütün bu surede anlatılanların sonuç kısmına giriş yapılıyor:

 

وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغ۪ي لَهُۜ اِنْ هُوَ اِلَّا ذِكْرٌ وَقُرْاٰنٌ مُب۪ينٌۙ

 

69. Biz ona şiir öğretmedik; zaten ona yaraşmazdı da. Ona vahyedilen, ancak bir öğüt ve apaçık Kur’an’dır.

 

Biz ona şiir öğretmedik ki dediği şahsiyet Efendimiz’in (s.a.v.) kendisidir.  Çünkü Rasulullah Efendimize (s.a.v.) o dönemde, ucuz bir şairsin, anlattıklarının gerçeklikle hiçbir alakası yok, kafandan uydurduğun şiirleri yazıp zikrediyorsun vs. gibi şeyler söylüyorlardı. Allah ise onların bu iddialarına bir cevapta bulunuyor: “Biz ona bir şiir öğretmedik.” 

 

Bahsedilen rivayetlerde gördüğümüz kadarıyla Efendimizin (s.a.v.) şiiri çok sevmesine rağmen şiiri ezberleyememe yeteneği olduğuna dair rivayetler var. Müşrik biri İslama girdiğinde savaş ardından ganimet dağıtılırken normalde kabile reisi olanlar çok daha fazla pay alırken fakat müslüman olunca diğer müslümanlarla eşit bir ganimete gark oluyor ve bununla beraber çok kendini aşağılanmış hissettiğine dair şiir kaleme alıyorlar. Efendimiz (s.a.v.) bu kişiyle karşılaştığında aklında kaldığı kadarıyla soruyor ve sen şu şu kişisin deyince kelimelerin yerini değiştirmiş vaziyette iletiyor. O sırada yanında olan Hz. Ebubekir (r.a.), Efendimize (s.a.v.) dönüp şu şekilde diye düzeltince “İkisi arasında bir fark görmüyorum.” dese de, biliriz ki bir şair için kelimelerin içindeki yeri ve ahenk ne kadar mühimdir. Hani bu konuda fıtri olarak da bir yeteneğinin olmadığı zikredilmiştir. Tabii ki ayetin en büyük manası Kur’an’ın bir şiir olmadığı, Rasulullah Efendimizin de (s.a.v.) bir şair olmadığına dair müşriklerin o iddialarına cevap veriyor olmasıdır. Fakat bu ayetin etkileyen yönlerinden,

 

وَمَا يَنْبَغ۪ي 

“Ona yakışmazdı” manasındaydı. Bu kelimeyi 40. ayetten hatırlayalım:

لَا الشَّمْسُ يَنْبَغ۪ي لَـهَٓا اَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا الَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِۜ وَكُلٌّ ف۪ي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ
Ne güneşin aya yetişip çatması uygundur ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzüp gider.

 

Rasulullah Efendimiz (s.a.v.) güneş, ümmetin ise ay olduğunu söylemiştik. Yani güneş için kullanılan يَنْبَغ۪ي kelimesinin aynısının burada Rasulullah Efendimiz (s.a.v.) için de kullanılması ile biz aynı manayı anlıyoruz. Tasvir edilirken ayette aynı kelimeyi kullanıyor. Yani “ona yaraşmaz bu” dendikten sonra, o ancak bir öğüt ve nasihattir, bu da insanın kalbine fayda veren şeydir. 

 

Gerçek ve güzel bir niyetle yapılmış olan nasihat insanın davranış biçimine fayda verir.

قُرْاٰنٌ مُب۪ينٌۙ (kur’an’un-mubin): apaçık bir Kur’an’dır.

Hiçbir şekilde bir gizliliği hiçbir örtülü manası, her şeyi apaçık bir şekilde birbirinden ayıran Kur’an’dır diyor. 

 

لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَياًّ وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِر۪ينَ

 

70. Diri olanları uyarsın ve inkarcılar hakkındaki o söz (ceza) gerçekleşsin diye (gönderilmiştir).

 

Allah vahiyle muhattap kalbi her daim diri tasvir ediyor vahiyden nasibini almamış insanı ölü tasvir eder. 12. ayetten

اِنَّا نَحْنُ نُحْـيِ الْمَوْتٰى (Şüphesiz ölüleri diriltecek olan biziz.)

 

ve 33. ayetten

وَاٰيَةٌ لَهُمُ الْاَرْضُ الْمَيْتَةُۚ (Onlar için ölü toprak/ölü yer bir ayettir.)

bu manayı çıkartmıştık. 

 

Önceki kısımlardan bir atıfta bulunuyor demiştik, mana gizliydi ve orada zikredilen örneklere burada bir kez daha atıf yaparak, bu Kur’an ancak, “Diri olanları uyarsın ve inkarcılar hakkındaki o söz (ceza) gerçekleşsin diye (gönderilmiştir).”

 

اَوَلَمْ يَرَوْا اَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ اَيْد۪ينَٓا اَنْعَاماً فَهُمْ لَهَا مَالِكُونَ

 

71. Görmezler mi ki kendi kudretimizin eserlerinden olmak üzere onlar için sahip oldukları nice hayvanlar yarattık.

 

Bu sonuç kısmında Allah tüm surede kısa bir tur attırıyor adeta bize.
Hani bize kainata gözlerimizi çevirmemizi istemişti, aynen surenin başında olduğu gibi burada da oraya atıf yapılıyor “Görmezler mi?” ve bize kainata bakış atmamız söyleniyor. Burada verdiği örnekte, “…kendi kudretimizin eserlerinden olmak üzere onlar için sahip oldukları nice hayvanlar yarattık.” buyuruyor Allah. Burada sahiplik kelimesi ve bunun akabinde gelen ayet: 

 

وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْكُلُونَ

 

72. Bunları kendilerine boyun eğdirdik ki bir kısmı binekleridir, bir kısmını da yerler.

 

Hayvanlardan hem binek olarak faydalanıyor oluşumuza hem de bir yiyecek kaynağı olarak faydalanıyor oluşumuzdan atıf yapılıyor burada. Fakat burada önemli bir mesele de maliklik (sahip) olma vasfının zikrediliyor olmasıdır. Hani Allah bir önceki kısımda habbeyi bize örnek verirken mahşere bir atıf yapmıştı, demiştik ki, yediğimiz her şeyde bir ibret var. Burada da bindiğimiz hayvanlardan bir ibret almamızı istiyor Allah burada. 

 

Şimdi düşünelim, sahip olduğumuz ya da sahibi olduğumuzu sandığımız şeyleri düşünelim mesela bilgisayar,araba vs. Peki bunlar kendilerine sahip olmamızı gerektiren görevlerini yerine getirmezlerse ne yaparım? O arabayı def mi ederim, tutmaya devam mı ederim? Allah’ın burada bir maliklikten bahsediyor oluşu aslında kendi malikliğini hatırlatmak yani sen nasıl ki sahip olduğun şeyler görevini yerine getirmediğinde onları def ediyorsun, bir kenara bırakıyorsun, artık onlara sahip olmaya son veriyorsun ben de senin sahibinim, o halde sana emrettiğim şekilde hareket et ve o davranış tarzına uygun olarak davran. Yoksa benim sahip olduğum şey olmaktan kıymet verdiğim, benim kendi içimde barındırdığım olmaktan uzak hale gelirsin buyuruyor Allah. Faydalandığımız her şeyin sahibi olanın Allah olduğunu bilmek ve sahibimiz olan Allah için hareket etmek. Senin sahibin Allah, o halde sen de onun için doğru davranışı göster buyuruluyor.

 

وَلَهُمْ ف۪يهَا مَنَافِـعُ وَمَشَارِبُۜ اَفَلَا يَشْكُرُونَ

 

73. Bunlarda kendileri için içecekler ve başkaca yararlar da vardır. Hâlâ şükretmeyecekler mi?

 

Şükür bahsi tekrar geldi. Allah’a şükrün çeşitli şekillerde; kalp, dil ve organlar ile yapılabildiğini söylemiştik. Bir insanın çok rahat, çok güzel bir hayatı olabilir. Bu durumda sahip olduğu şeylerin kıymetini bilerek Allah’ın verdiği görev üzerine yaşıyor olması lazım. Eğer kendini meşgul eden bir imtihanı yoksa tebliğ faaliyetlerini hızlandırması lazım. Eğer bir imtihana sahipse bundan dahi Allah’ın kudretini çıkararak sabır ve şükür içinde oluyor olması lazım. 

 

وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللّٰهِ اٰلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَۜ

 

74. Onlar yardım göreceklerini umarak Allah’tan başka tanrılar edindiler.

 

Birbirimizle aramızda yaşadığımız diyalogları düşünelim. Hani böyle saçma gelir ve deriz: "Şuraya nazar boncuğu asmış güya onu koruyacakmış.” gibi. Gerçekten manasız ve anlamsız gelen şeyler sandığımız bir diyalog gibi: “Allah’tan başka ilah edindiler, güya o ilahlar onlara fayda sağlayıp şefaat edecekmiş onlara. Buna gerçekten inanabiliyor musunuz?” Tekrar akıllı insandan bahseder Allah, buna akıl sır ediyor mu? Kainatı yaratan Allah iken bütün bir mülk Allah’ın iken rızkı patronunun verdiğini düşünmeyi akıl edebiliyor musun? Allah aynı bizlerin kullandığı lafız biçimini kullanır ki yakından anlayabilmemiz için. 

 

لَا يَسْتَط۪يعُونَ نَصْرَهُمْۙ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ

 

75. Halbuki o sözde tanrılar kendilerine yardım edemezler, aksine kendileri onların hizmetindeki askerlerdir.

 

Ne yapıyorlar, onların ilah edindikleri şeylerin o insanlara yardım etmeye gücü yetmez. Ama ona rağmen hazır asker durumunda onların karşısında ne emrederlerse yapma konumundadırlar. Onların o ilahları kabullendikleri şeylerin hiçbir yardımı olmayacakken dahi hazır bir asker duruşundalar. Allah durumumuzu gözler önüne seriyor. 

 

Sure en başında, inkar eden kişinin ruh yapısını ortaya koymuştu. O kişiler elleri boyunları bir arada boyunları dik. Önleri arkalarını göremez haldeydiler. Bu insanların ruh dünyasındaydı. Sonra hayat tarzına, inkarcılıkta ısrarcılıklarına atıfta bulunuldu. Onların nasıl helak olduğundan ve onların ahiretteki akıbetinden bahsedildi. İşte burada onların bütün bir seremoniye sebep olan duygu dünyaları anlatılıyor. “Onlar kendilerine başka şeyleri ilah edinmiştiler, hakikate kendilerini kapatmışlardı, bu akıl mantık erdirilebilecek bir şey mi?” diyor Allah. Her noktada bir sorgulama, bir canlı muhattap istiyor Allah. Hani direkt “Allah’ım sen böyle dedin tamam”, böyle bir şey değil, durup, “Acaba ben hayatımın hangi noktasını değişmez kaide olarak belirliyorum ve saçma bir davranış sergiliyorum?” düşünmeliyiz. Allah bize; düşün, sorgula indirge kendi hayatına diyor. Çünkü bunların hepsi, Kur’an’da anlatılanların hepsi, bizim değişimimiz için. İyi noktada olan tüm değişimler bizim için. 

 

فَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْۢ اِنَّا نَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ

 

76. Onların sözleri seni üzmesin. Biz onların gizlediklerini de açığa vurduklarını da elbette biliyoruz.

 

Rasulullah’a (s.a.v.) gelen tüm teselli ayetleri onun ardındakilere de tesellidir. İnsan bir yola girdiğinde eleştiriler de sözler de susmaz. Siz bir yola girersiniz ve şunu şunu yapıyorsun derler. Allah, yolundan gitme gayreti olanlara karşı gelecek her türlü söze der ki: “Onların sözü seni üzmesin. Sen olduğun üzere sabit ol. Ahirette karşılarına çıkaracağız.”

​

اَوَلَمْ يَرَ الْاِنْسَانُ اَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَاِذَا هُوَ خَص۪يمٌ مُب۪ينٌ

 

77. İnsan kendisini bir nutfeden yarattığımızı görmez mi? Oysa bak, şimdi o, açıktan açığa bize karşı duran biri olmuştur.

 

Bu adamların en büyük sıkıntısı kibirdi. Demişlerdi ki: “Rahman’ın doyuracağı kişileri biz mi doyuracağız?’’ Kendi kibirlerinin kurbanı olmuşlardı. İnkarcı kişinin iki özelliğinden, ya cevapsız ya da cevap verse bile çok büyük bir kibirle cevap veriyor oluşundan bahsetmiştik. Allah kibirlerin en temel noktasından vuruyor. “İnsan görmedi mi biz onu değersiz bir nutfeden yarattık?” Ufacık bir sudan… Bu nasıl bir mucize bir damla sudan. Bir damla su. Yani gerçekten bir damla suya oturup bakın. Bir damla sudan hangi noktaya geldiğimize bakın. Konuşan, yürüyen, oraya buraya giden bir insan haline… Bu kadar değersizken kökün bir damla su iken kendini nerede görüyorsun?

“Nasılda bize düşman hale geldi!” Hani deriz ya sen ufacık bir çocuktun nasıl bize cevap verirsin edasında. Seni buraya ne getirdi ki? Sana vahiy nuru ulaşmamış olsa kendini ne noktalara çıkarıyorsun. Öyle nice insanlar var ki ben hiçliğimin farkındayım diyen fakat hiçliği iddia etmek bile iddiadır. Yani hiç olduğunu farkeden kişi, hiç olduğunun farkında değildir. Hiç olduğunu iddia eden aslında çok büyük bir kibir içindedir. Asıl insan bir hiç olsaydı bunu farkeden bile değildir. Hiçlik makamı hiç farkında olunamayan bir makamdır. Allah devamında buyuruyor ki:

 

وَضَرَبَ لَنَا مَثَلاً وَنَسِيَ خَلْقَهُۜ قَالَ مَنْ يُحْـيِ الْعِظَامَ وَهِيَ رَم۪يمٌ

 

78. Kendi yaratılışını unutup bize örnek getirmeye kalkışıyor ve "Şu çürümüş kemiklere kim can verecekmiş?" diyor.

 

Denildiğine göre müşriklerden biri Efendimiz’e (s.a.v.) gelerek yerden kemik alıp o kemiği unufak yapıp: “Allah mı bizi şu toz halden yaratıp huzuruna getirecekmiş! Saçmalama böyle bir şey olabilir mi?” der. Bu olay üzerine de 78 ve 79. ayetler nazil olur. “Kendi yaratılışını unutup bize örnek getirmeye kalkışıyor ve ‘Şu çürümüş kemiklere kim can verecekmiş?’ diyor.”

​

قُلْ يُحْي۪يهَا الَّـذ۪ٓي اَنْشَاَهَٓا اَوَّلَ مَرَّةٍۜ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَل۪يمٌۙ

 

79. De ki: "Onları ilk başta yaratmış olan diriltecek. O yaratmanın her türlüsünü bilir."

 

اَلَّذ۪ي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْاَخْضَرِ نَاراً فَاِذَٓا اَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ

 

80. Yemyeşil ağaçtan sizin için ateş çıkaran O’dur; işte ondan yakıp durmaktasınız. 

 

Klasik tefsirlerde verilen manaya göre, ağaçtan bir odun haline gelip ateş tutuşturulması, yeşil bir şeyden ateşin ürüyor olması, gerçekten Allah’ın mucizelerinden biri olduğu söyleniyor. Bir müfessirden duyduğum çok çok derin bir mana var o da Allah hatırlarsanız surenin başında ağacı bir kez daha zikretmişti ki cenneteki hurma ağaçlarından bahsederken, cennet nimetlerindeki atıf söylemiştik, o güzel Cennet insanını anlatırken ve onun ulaştığı nimetten bahsederken zikretti, ve şimdi de yaratılışını unutanı zikrettikten sonra bahsediyor Allah. Ve şunu diyor şu müfessir: “İki yerde ağaçtan bahsedildi, biri cennet insanını temsilen biri de cehennem insanını temsilen. Yeşil ağaç insan fıtratını temsil ediyor. İnsan fıtratında olan iman cevherini temsil ediyor. Yani her insanda bu iman cevherinin mevut olduğunu fakat isteyenin bir cennet insanı olduğunu isteyeninde bu temiz fıtrattan cehennem ateşini çıkarttığını. Yani insanların amellerinden kendisinin sorumlu olduğundan bahsediyor der. Bu çok gizli manada bir yorumdur. Bununla beraber neden olmasın denilecek bir yorumdur. 

 

اَوَلَيْسَ الَّذ۪ي خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضَ بِقَادِرٍ عَلٰٓى اَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْۜ بَلٰى وَهُوَ الْخَلَّاقُ الْعَل۪يمُ

 

81. Gökleri ve yeri yaratan Allah onların benzerini yaratmaya kadir değil mi? Elbette öyledir. O eşsiz yaratıcıdır, her şeyi bilir.

 

Allah’ın nice büyük şeylerin yarattığından anlıyoruz ki Allah yeniden diriltmeye de kadirdir. Burada bir soru tarzı soruluyor بَلٰى (bela): bilakis aksine. O ne yarattığını bilen yaratıcıdır manası var. 

 

اِنَّـمَٓا اَمْرُهُٓ اِذَٓا اَرَادَ شَيْـٔاً اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ

فَسُبْحَانَ الَّذ۪ي بِيَدِه۪ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ  

 

82. Bir şeyi istediğinde, O’nun buyruğu "ol!" demekten ibarettir; hemen oluverir.

83. Her şeyin egemenliği kendi elinde olan Allah bütün eksikliklerden uzaktır ve hepiniz sonunda O’na döndürüleceksiniz.

O (c.c.), bir şeyi dilediğinde ol der ve olur. Bütün bir sure de özet niteliğinde bitirilir aslında. 

Şanı çok yücedir. بِيَدِه۪: onun emrindedir.

مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ: her şeyin hükümdarlığı,

وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ: ve ancak ona döndürüleceksiniz. 

 

Bütün bir Yasin suresi neyden bahseder dersek, son iki ayete bakmak bile yeterlidir. Çünkü bütün bir sure Allah’ın hükümranlığı, Allah’ın insan üzerindeki sahipliği, Allah’ın insan üzerindeki otoritesi, Allah’ın bütün her şeye meleküte sahip oluşunu anlatıp ona geri döndürüleceksiniz lafzı ile aslında sure içinde de bahsedilen atıflarla özetlenmiştir. Allah son kısımda bütün suredekilere atıf yaparak “Bunları anladın mı?” diyerek bir özetler ve bitirir.

Bunun karşılığı olarak bir sonraki sure başlarken Saffat suresinde, “O hükümranlığının farkında olan zihniyetlerin saf oluşu”ndan bahsedilir.

Elhamdülillah, Yasin suresinin sonuna geldik, sadakallahülazim.

Hep diyoruz ya kendinize bir kapı bulun. Sadece bir sure bile bulup amel edebilmek. Bu bile yeterli olacaktır. Surelerin benzersiz bir düzeni var. İnanılmaz bir lafzı var. Yasin evvela kalbimize şifa olsun, o Kur’an’ın kalbi. Bir şeyin ilmine vakıf olmak bizi sorumlu kılar. Vahyi uygulamadığımız için bir sorguya tabii olacağız. Bununla beraber Yasin suresinin tefsirine vakıf olanlar olarak uygulama yolunda olmayışımızla bir sorgumuz daha olacak. İlmin gerektirdiği amele Rabbim bizleri eriştirsin. Bizleri o sırat-ı müstakiminden ayırmasın. Bu manaları hatırlamayı nasip etsin. Yasin suresinin kırık mealinin ezberlenmesini tavsiye ederiz. Her okuduğunuzda başka bir mana daha açılacaktır. Rabbim gönüllerimize nakşetmeyi nasip etsin. Gerçeğe dönüştürülen bir ilim olmasını nasip etsin. Amin.

Unutmayalım, tefsirden alınacak en büyük ders Kur’an’a muhabbet duymaktır.

 

Elif Küçük